عسل خودبافت یا عسل خودبیاری چیست؟ عسلی که موم آن توسط خود زنبور عسل تولید می‌شود، عسل خودبیاری است. این نوع عسل بدون دخالت انسانی و بدون استفاده از هر گونه مواد سمی و دارویی تولید می‌شود. عسل خودبیاری حاوی آنتی اکسیدان بالا بوده و موم آن به راحتی در دهان آب می‌شود که به آن عسل شفابخش یا عسل درمانی هم می‌گویند. عسل خودبیاری در کندوهای سنتی تولید می‌شود. تولید و عرضه این نوع عسل در بازار بسیار کم و قیمت بالایی دارد.
در کندوهای زنبورعسل زمانی که شهد بسیار زیادی توسط زنبورها جمع آوری شود، زنبورهای عسل ابتدا تمامی قاب‌ها را از عسل پر کرده و در صورتی که شهد بیش از ظرفیت قاب‌ها تولید شده باشد به صورت خودبافت موم بافی کرده و تمامی این موم‌ها را از عسل پر می‌کنند. این موم‌ها در دیواره داخلی کندو و در کنار قاب‌ها و حتی در قسمت داخلی درب کندو بافته می‌شود.
عسل خودبیاری دارای رنگی طلایی و زرد تیره و عطر و طعم بسیار متفاوت و ممتاز است. به دلیل دارا بودن ترشحات و پوشش‌های خاص در تولید موم، این عسل قوام و غلظت بیشتری نسبت به سایر عسلها دارد.
عسل خودبافت در فصل پاییز یا اواخر تابستان برداشت می‌شود. چون گرمای هوا باعث تخریب و متلاشی شدن قاب این عسل می‌شود. موم عسل خودبافت، کاملاً طبیعی و خالص از هرگونه مواد شیمیایی است.
فرق عسل خودبیاری با عسل وحشی
عسل وحشی در شرایطی صد در صد طبیعی تولید می‌شود. تمام مراحل تولید عسل وحشی از مرحله انتخاب کندو تا درست کردن عسل توسط خود زنبور انجام می‌شود. عسل خُشکو نمونه‌ای از عسل وحشی است که در زیر صخره‌های منطقه‌ای از جیرفت تولید می‌شود. در صورتی که در تولید عسل خودبیاری، بخشی از فرآیند تولید عسل توسط انسان انجام می‌شود. در این نوع عسل، انتخاب کندو، انواع کندوهای تنه درختی، گِلی، سبدی و کوزه‌ای توسط انسان آماده می‌شوند.
ویژگی‌های مهم عسل خودبافت شامل نرم بودن موم، کیفیت بالا، بو و طعم عادی، نگهداری آسان، فرآیند تولید طولانی‌تر، فاقد شکر مصنوعی، فایده‌های درمانی و خاصیت بالا، تولید بدون دخالت انسان، ساکاروز پایین و پرولیین بالا، خام بودن عسل خودبافت است.
کیفیت موم و نوع عسل خودبیاری با سایر عسلها متفاوت است. ساخت موم بر عهده خود زنبور است. تولید موم توسط زنبور زمان‌بر بوده و تولید عسل در مدت زمان زیادتری اتفاق می‌افتد. برای تولید یک کیلوگرم موم، زنبور عسل بین هشت تا ده کیلوگرم عسل مصرف می‌کند. معمولا زنبورداران، موم آماده را از بازار خریده و روی قاب می‌چسبانند چون تولید موم توسط زنبور برای کار زنبورداری از نظر اقتصادی به صرفه نیست. زنبورداران با خرید موم پلاستیکی و یا موم طبیعی باعث حذف مرحله ساخت موم از کل فرآیند تولید عسل می‌شوند.
در زمان برداشت عسل، این موم‌ها دوباره بازیافت و ذوب شده، ناخالصی‌های موم گرفته می‌شود، و در نهایت تبدیل به ورقه موم شده که این ورقه‌های موم برای چندین سال استفاده می‌شوند.
همچنین بخوانید | سرکه انگبین
ویژگی‌های عسل خودبیاری
عسل خودبیاری مقادیر زیادی آنتی اکسیدان بوده، طعم و عطر بسیار عالی دارد. موم عسل‌های معمولی اندکی سفت و به صورت تفاله در دهان می‌ماند. اما موم عسل خودبیاری کاملا نرم و به راحتی خورده می‌شود.
عسل خودبیاری برای ترمیم ضخم‌های پوستی، کاهش التهاب، تسکین دردهای مفصلی، ترمیم بافت سوخته و بهبود دستگاه گوارش بسیار مفید است.
تشخیص عسل خودبیاری
تشخیص این نوع عسل برای افراد عادی غیر ممکن بوده و برای خرید آن به مشورت با کارشناسان عسل نیاز دارید. از نشانه‌های عسل خودبیاری، بزرگ بودن حجره‌های سطح موم‌دار و بیشتر بودن میزان غلظت و قوام عسل نسبت به عسل‌های معمولی است. رنگ عسل خودبیاری از عسل‌های معمولی‌تیره‌تر است. که این تیرگی نشانه داشتن مواد معدنی است.
تفاوت رنگ در عسل ها
رنگ عسل به گل و گیاهی که زنبورها از آن‌ها تغذیه می‌کنند، بستگی دارد. انواع رنگ در عسلها شامل: بی‌رنگ تا زرد روشن، کهربایی، قرمز، قهوه‌ای تیره، سفید، خرمایی و گاهی مایل به سیاه است.
عطر عسل ها
عطر عسل هم به گل و گیاهانی که زنبور برای تولید عسل تغذیه می‌کند، بستگی دارد. ملایم‌ترین عطر عسل برای عسل گون بوده و عطر زیاد عسل برای عسل آویشن است.
خواص عسل خود بافت در طب سنتی
از عسل خودبافت در طب سنتی برای درمان بیماری‌ها و مشکلات بهداشتی و درمان تمام دردها توسط متخصص‌های طب سنتی استفاده می‌شود.
عسل خودبافت خواص ضد التهابی در درمان التهابات دستگاه گوارش، پوست، چشم و حتی التهابات عروقی، نقش درمانی دارد.
عسل خودبافت دارای خواص ضد درد در درمان دردهای مفصلی، دردهای عضلانی و دردهای شکمی است.
عسل خودبافت دارای خواص ضد عفونی‌کننده در درمان زخم‌های پوستی مانند زخم‌های سوختگی، زخم‌های قرمز و ترشحی، زخم‌های قرمز و خارش‌دار و حتی زخم‌های قرمز و آسیب دیده است.
خواص دیگر این معجزه طبیعت، یک راه عالی برای باز کردن گرفتگی‌های بینی و حلق است، دارویی عالی برای درمان سینوزیت، تنگی نفس و زکام و باعث از بین بردن زنگ دندان می‌شود. در تقویت لثه‌ها و افزایش ترشح بزاق مفید است. باعث بالا رفتن سوخت و ساز بدن و زیاد شدن گردش خون بدن و افزایش ظرفیت کار ماهیچه‌ها می‌شود.
عسل ارگانیک و طبیعی خودبافت باعث آرامش اعصاب و رفع خستگی شده و گلوکز موجود در عسل به عملکرد سلول‌های عصبی کمک مفیدی می‌کند. به دلیل این که به سرعت در خون جذب می‌شود، در نتیجه باعث آرامش و کاهش اختلالات روانشناختی می‌شود.
ترکیب عسل با سیر، خاصیت ضدعفونی کنندگی داشته و باعث افزایش عملکرد سیستم ایمنی بدن می‌شود.
افرادی که مشکل رفلاکس معده و بیماری زخم معده و سوء هاضمه دارند این عسل باعث کاهش درد و بیماری می‌شود.
عسل خودبافت دارای خاصیت ضد قارچی و ضد باکتریایی است. خوردن یک قاشق چای خوری عسل سه بار در روز، معده درد را درمان می‌کند. عسل در درمان دیابت مفید است.
عسل ارگانیک و طبیعی خودبافت سرشار از مواد مفید برای پوست بوده و در درمان بیماری‌های پوستی مانند آکنه اگزما مفید است. و مالیدن عسل بر روی پوست، از رشد ویروس‌ها جلوگیری می‌کند.
همچنین عسل خودبافت، فرآیند‌های بهبود سلول‌های پوستی را سرعت داده و سبب تسریع در بهبود و کاهش التهاب پوستی می‌شود.
به صورت یک لایه بردار طبیعی عمل کرده و استفاده از آن بر روی صورت پوست خشک و کدر سلول‌های مرده را از بین برده و باعث بازسازی پوست می‌شود.
از عسل خودبافت یا سبد یا خلف به عنوان معجزه بزرگ طبیعت یاد می‌کنند.
بهتر است که عسل خودبافت را اول صبح و ناشتا مصرف کنید به دلیل این که، عسل خیلی ساده و سریع جذب بدن شده و بر قلب، دستگاه گوارش و معده تأثیر مستقیم می‌گذارد. و برای لاغر شدن، بهترین زمان مصرف عسل خودبافت قبل از خواب است به دلیل این که چربی‌های بدن را می‌سوزاند.
مصرف عسل در بعد از ظهر، باعث افزایش سریع انرژی و فعال نگه داشتن انرژی بدن تا انتهای روز شده و به عنوان یک منبع برای کربوهیدرات‌ها مفید است. مصرف این نوع از عسل به هنگام شب باعث حفظ تناسب اندام شده و باعث بهبود عملکرد کبد می‌شود.
همچنین بخوانید | شهد
دمای مناسب برای نگهداری عسل
برای نگهداری عسل باید دمای اتاق بین 18 تا 25 درجه سانتی‌گراد و به دور از تابش مستقیم آفتاب، جایی مانند کابینت آشپزخانه باشد. در نتیجه عسل تا دو سال کیفیت خود را حفظ می‌کند. عسل خام پس از مدتی رس یا شکرک می‌زند و این حالت کاملا طبیعی است.
عسل خودبافت را در یخچال و فریزر نگهداری نکنید. چون عسل سفت شده و فرآیند رس‌بستن سریع‌تر انجام می‌شود.
عسل را در کنار منابع گرما مانند بخاری، اجاق گاز و یا شوفاژ قرار ندهید. تغییرات دمایی زیاد باعث از بین رفتن خواص عسل شده و رنگ و بوی خود را نیز از دست می‌دهد.
عسل را باید در یک جای تاریک و به دور از نور قرار دهید. در غیر این صورت رنگ و خواص عسل از بین می‌رود.
عسل رطوبت را جذب می‌کند. و در نتیجه رطوبت باعث تخمیر و از بین رفتن آن می‌شود. پس در جای خشک قرار دهید.
عسل بو را به راحتی جذب می‌کند. پس در کنار موادی مثل شوینده‌ها قرار ندهید.
همچنین بخوانید | عسل فایتوژنیک
ظرف مناسب نگهداری عسل خودبافت
عسل خودبافت دارای خاصیت اسیدی است، برای نگهداری عسل از ظرف شیشه‌ای و یا ظروف پلاستیکی مخصوص مواد غذایی استفاده کنید. ظرف شیشه‌ای ایی بهترین گزینه است.
ظرف مورد استفاده باید درب مناسبی داشته و محکم بر روی آن چفت شود تا از ورود رطوب، بو و مورچه‌ها جلوگیری شود.
از ظرف فلزی و یا پلاستیک‌های درجه دو برای ذخیره‌ی عسل استفاده نکنید به دلیل این که به مرور زمان توسط عسل خرده و در آن حل شده و مشکلاتی را برای بدن به وجود می‌آورند.
جمع بندی
زنبورعسل در شرایطی که شهد بسیار زیادی در کندوهای خود جمع کرده باشند، در ابتدا تمامی قاب‌ها را پر از عسل کرده وقتی که شهد بیش از ظرفیت قاب‌ها باشد به صورت خودبافت موم بافی می‌کنند و تمامی این موم‌ها را از عسل پر می‌کنند.
عسل خودبافت عسلی است که موم عسل را خود زنبور به صورت طبیعی تولید و جزء خوش طعم‌ترین عسلها بوده و عموم مردم از فواید آن خبر ندارند.
زنبور عسل برای ساختن یک کیلو گرم عسل باید حدود 50 هزار کیلومتر پرواز کند و در هر پرواز از چندین گل، عسل‌دان خود را از شهد آن‌ها پر کند. به عبارتی 1250 زنبور عسل باید در مدت کوتاه عمر خود جمعا 50 هزار کیلومتر پرواز کرده تا یک کیلو گرم عسل تولید شود.
